Od lutego 2022 roku w szkole i przedszkolu jest prowadzona innowacja metodyczna pt. Terapia i trening uwagi słuchowej metodą stymulacji sudio-psycho-fonologicznej profesora Alfreda Tomatisa".
Podstawą jej wprowadzenia był fakt, iż w placówce bardzo duża liczba uczniów/ dzieci wymaga wsparcia w formie pomocy psychologiczno- pedagogicznej. Wśród podopiecznych występują liczne problemy z uwagą i koncentracją, trudności z nauką, komunikatywnościa oraz zaburzenia zachowań społecznych. Dodatkowo z uwagi na utrudniony dostęp do specjalistycznych form terapii grono pedagogiczne aktywnie poszukuje metod, które mogłyby zapewnić bardziej harmonijny rozwój dzieci i przyczynić się do osiągnięcia sukcesów edukacyjnych. Wszechstronność i szerokie spektrum działania treningu/ terapii uwagii słuchowej daje szanse usprawnienia zaburzonych funkcji wśród wszystkich dzieci, a także wzmocnienia ich mocnych stron.
Charakterystyka metody
Twórcą metody audio - psycho – fonologii, nazywanej także treningiem uwagi słuchowej bądź stymulacją słuchową był francuski lekarz otolaryngolog, Alfred Tomatis. Prowadząc badania nad rolą narządu słuchu dokonał kilku zaskakujących obserwacji prowadzących w efekcie do opracowania wspomnianej wyżej metody.
Trening uwagi słuchowej opracowany przez A. Tomatisa ma na celu wyćwiczenie i usprawnienie zdolności słuchania w sposób efektywny i zorganizowany. Ćwiczenia stymulują centralny system nerwowy, a zwłaszcza te ośrodki kory mózgowej, które odpowiadają za sprawne funkcjonowanie naszego organizmu. Usprawnienie uwagi słuchowej prowadzi do zwiększonej wydajności recepcyjnej mózgu i lepszej percepcji bodźców zewnętrznych.
Metoda audio – psycho – fonologii ma na celu usprawnianie czynnego słuchania, tj. uwagi słuchowej i lateralizacji słuchowej. Metoda obejmuje diagnozę oraz terapię z wykorzystaniem materiału dźwiękowego.
A. Tomatis wprowadził rozróżnienie między słyszeniem a słuchaniem. Słuchanie, czyli uwaga słuchowa, w odróżnieniu od słyszenia jest procesem aktywnym. Polega na umiejętności świadomego odbierania bodźców dźwiękowych, wydobywania sygnałów istotnych i odrzucania nieistotnych oraz czerpania z nich informacji o otaczającym świecie. Słyszenie jest funkcją zależną od stanu narządu słuchu, natomiast słuchanie jest umiejętnością rozwijającą się przez całe życie człowieka. Według francuskiego otolaryngologa słuchanie jest równoznaczne z chęcią komunikowania się z otoczeniem, czyli otwarciem się na świat zewnętrzny. Zaburzenia słuchania powodują nieprawidłowości w wykorzystywaniu i przetwarzaniu informacji. Zachodzi wówczas tylko proces recepcji dźwięku, zaburzona jest natomiast jego analiza i percepcja.
W procesie słuchania bardzo ważną rolę odgrywa również tzw. lateralizacja słuchowa. Prawidłową, fizjologiczną lateralizacją jest lateralizacja prawouszna, umożliwiająca odbieranie przede wszystkim treści wypowiedzi. Osoba o lateralizacji lewousznej, zwraca głównie uwagę na zabarwienie emocjonalne wypowiedzi. Według Tomatisa lewouszność może predysponować do występowania różnego rodzaju zaburzeń komunikacji.
Trening słuchowy przeprowadza się za pomocą urządzenia zwanego elektronicznym uchem, które pozwala „wyćwiczyć” ucho ludzkie w taki sposób, aby mogło pracować bez zakłóceń. Ćwiczenia stymulują centralny system nerwowy, a w szczególności korę mózgową. Terapia polega na słuchaniu odpowiednio przygotowanego materiału dźwiękowego przez specjalne słuchawki, gdzie dźwięki podawane są drogą powietrzną oraz kostną.
Programowanie i przebieg terapii w metodzie według prof. A.Tomatisa
Diagnostyka obejmuje:
Ø wywiad,
Ø testy uwagi słuchowej i lateralizacji słuchowej, które są podstawowymi testami diagnostycznymi, obejmującymi:
ü badanie uwagi słuchowej zewnętrznej,
ü badanie uwagi słuchowej wewnętrznej,
ü badanie umiejętności lokalizacji dźwięków,
ü badanie dyskryminacji wysokości dźwięków,
ü badanie lateralizacji słuchowej.
Testy uwagi słuchowej i lateralizacji słuchowej przeprowadza się z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu diagnostycznego.
Ø testy dodatkowe (Test rodziny; Test drzewa; Testy lateralizacji) - są pomocne
w uzyskaniu pełniejszego obrazu klinicznego diagnozowanej osoby
Do wspomagania terapii pedagogiczno- logopedycznej i psychologicznej możliwe jest wykorzystanie 18 gotowych programów. Terapeuci metody, po odbyciu szkolenia III stopnia, mają możliwość tworzenia indywidualnych programów dostosowanych do potrzeb badanej osoby lub modyfikacji istniejących.
Każdy program składa się z fazy biernej i aktywnej. W fazie biernej występuje standardowa ścieżka i jej rozszerzenia. Standardowa ścieżka opiera się na stopniowym sprawadzeniu słuchacza do "łona matki" i stymulacji układu nerwowego za pomocą dźwieków, tak jak przebiega to od poczęcia do narodzin. Można wydłużyć tę fazę dostosowując program do potrzeb danego dziecka. Momentem kulminacyjnym terapi/ treningu są tzw. "dzwiękowe narodziny", podczas których dziecko stopniowo jest przygotowywane do odbioru dzięków pochodzących ze świata zewnętrznego. Ostatnim etapem jest faza aktywna, podczas której trening opiera się na pracy z mikrofonem, a co za tym idzie, z odpowiednio przetworzonym własnym głosem.
Oczekiwane osiągnięcia uczniów:
Zakłada się u uczniów objętych terapią i treningiem uwagi słuchowej metodą stymulacji audio-psycho-fonologicznej:
Ø poprawienie zdolności koncentracji uwagi;
Ø usprawnienie komunikacji językowej (wzbogacenie zasobu leksykalnego, wzrost rozumienia wypowiedzi otoczenia, poprawa wyrazistości wypowiedzi, pobudzenie aktywności werbalnej);
Ø poprawa sprawności intelektualnej poprzez wzrost jakości uczenia się;
Ø podniesienie poziomu funkcji motorycznych (wzrost sprawności ruchowej
i manualnej);
Ø rozwój osobowościowy i społeczny uczniów (podniesienie poziomu rozwoju emocjonalnego, uzyskanie pożądanych postaw społecznych oraz osiągnięcie właściwego poziomu energii życiowej).